"Zaginione Wrota" Orson Scott Card

Tytuł: Zaginione Wrota
Autor: Orson Scott Card
Cykl Wydawniczy: Mither Mages, t.1
Wydawnictwo: Prószyński i S-ka
Data wydania: 15. 05. 2012
Ilość stron: 448
Moja ocena: 4/6

Wydawałoby się, że w materii powieści młodzieżowej powiedziano już wszystko, zwłaszcza po spektakularnym sukcesie Harry’ego Pottera. Odkąd świat oszalał na punkcie książek J.K Rowling wszystkie dzieła skierowane do młodego czytelnika zdają się być tylko mniej lub bardziej udanymi kopiami historii o młodym chłopcu (tudzież dziewczynce), na barkach którego spoczywa los świata. Nastały czasy, w których autorzy książek dla młodzieży traktują swoich odbiorców jak naiwne i często głupie dzieci, na siłę starając się wtłaczać uniwersalne wartości pod słodką otoczkę bajki mającej z rzeczywistością tyle wspólnego, ile kreskówki dla najmłodszych. W momencie, gdy książki zamiast kształcić ogłupiają, Orson Scott Card po raz kolejny wraca na scenę, tym razem z całkowicie nową historią, skierowaną do młodszych czytelników. Już samo nazwisko autora Zaginionych Wrót jest zapewnieniem niebanalnej, trochę baśniowej, ale i niepozbawionej realizmu opowieści.

Trzynastoletni Danny jest normalnym chłopcem, lecz w jego przypadku normalność, nawet posiłkowana dobrymi wynikami w nauce i smykałką do języków obcych nie jest cechą pozytywną. Danny bowiem pochodzi z rodu Northów, potomków dawnych bogów, którzy mimo trwającego czternaście stuleci oddzielenia od swojego świata macierzystego nadal posiadają moce niedostępne zwykłym śmiertelnikom. Northowie rządzą się brutalnymi zasadami: członek rodziny nieprzejawiający żadnych nadnaturalnych umiejętności musi zostać zgładzony, by nie osłabiać rodu, nie może też on opuścić rodziny, gdyż, jak łatwo się domyślić, istnienie nietypowej społeczności jest skrzętnie ukrywane przed normalnymi ludźmi. Gdy Danny usiłuje znaleźć jakieś wyjście z patowej sytuacji okazuje się, że wbrew pozorom może być jeszcze gorzej: pozorny brak normalnych dla Northów umiejętności jest niczym innym jak oznaką, że Dan jest pierwszym od ponad tysiąca lat Magiem Wrót. Cóż w tym strasznego? Otóż po dość tragicznych wydarzeniach w przeszłości wszyscy Westilianie uchwalili, iż Magowie Wrót nie mają prawa istnieć i na każdego wydany zostaje automatyczny wyrok śmierci. Nasz bohater zostaje zmuszony do podjęcia kroków mających na celu zachowanie życia i poznanie tajemnicy ostatniego wielkiego Maga Wrót.

Choć historia zdaje się być banalną, to, wbrew pozorom, taka nie jest. Już dawno na naszym rynku wydawniczym nie pojawiło się nic, co skierowane do nastoletniego czytelnika potrafiłoby wciągnąć kogoś nieco starszego, nie rażąc przy tym konieczną schematycznością. Głównym atutem Zaginionych Wrót jest szacunek, jakim Card darzy swoich odbiorców, pisząc o sprawach takich jak seksualność młodych ludzi, czy realne zagrożenia, jakie czyhają na dzieci ze strony skrzywionych psychicznie osobników. Nie od dziś wiemy, że współczesne nastolatki są o wiele bardziej bezpruderyjne, niż sami chcielibyśmy przyznać. Nie obce są im tematy związane z seksem, a śmierć, nawet tragiczna i okraszona hektolitrami krwi, nie jest dla nich niczym nowym. Wszystko to dostają codziennie podane na tacy zarówno za pośrednictwem telewizji, jak i Internetu. Dlatego też nieodmiennie dziwiło mnie podejście niektórych autorów do tych właśnie tematów, w swoich książkach przemilczając je lub traktując z dużą dozą poprawności politycznej, często zakrawającej na absurd. Card nie bawi się w takie podchody, doskonale wiedząc, co może się dziać w umyśle trzynastolatka nagle postawionego przed atrakcyjną i na wpół rozebraną młodą kobietą. Nie boi się on też poruszenia motywu odrzucenia przez rodzinę czy choćby kwestii poświęcenia jednostki w ramach dobra ogółu, jednak tym razem, w odróżnieniu od swoich poprzednich powieści, czyni to w sposób nieco subtelniejszy, ale mimo wszystko nieprzesłodzony czy do przesady delikatny.

Warstwa fabularna Zaginionych Wrót jest świetnie dopracowana, a stan wiedzy czytelnika na temat świata przedstawionego jest stopniowo i z wyczuciem powiększany, bez łopatologicznego wyjaśniania nam mechanizmów nim rządzącym. Antagonistycznie do klasycznego już Harry’ego tym razem mamy do czynienia z chłopcem, który o nadprzyrodzonych rzeczach wie mniej więcej tyle samo, co jego krewniacy, za to świat „suszłaków”, czyli pospolitych homo sapiens jest dla niego totalną tajemnicą, i zmuszony zaistniałą sytuacją zaczyna się go uczyć. Dzięki temu zabiegowi dość sprytnie Card przemyca w swojej książce krytykę współczesnego świata, który widziany oczami osobnika wychowanego w odosobnieniu od dobrodziejstw centrów handlowych czy publicznych bibliotek zdaje się być czymś do bólu nielogicznym. Przypomina to nieco szok kulturowy, jaki często przeżywają młodzi ludzie przyjeżdżający do większego miasta wprost z małych społeczności lub po prostu piętnuje powszechną znieczulicę społeczną czy pozorne zinstytucjonalizowanie każdej dziedziny życia – gros ludzi postępuje według narzuconych przepisów zdając sobie sprawę z ich bezcelowości, lecz brak im samozaparcia by wykazać jakąś inicjatywę.

Nie da się ukryć faktu, że lubię prozę Orsona Scotta Carda, nawet pomimo częstego we wcześniejszych pozycjach wpadania w ton moralizatorski. Tym razem, na szczęście, autor potrafił odnaleźć złoty środek i idealnie wyważył zamierzone przekazanie wartości z przedstawieniem nad wyraz ciekawego świata. Liczne nawiązania do przeróżnych mitologii ze szczególnym naciskiem na mitologię nordycką stanowią łakomy kąsek dla każdego, komu na dźwięk imienia Loki szybciej bije serducho. W końcu, nikt wcześniej nie wspomniał o tym, że Lokich mogło być więcej…

Dawno nie miałam styczności z tak przyjemnym i ciekawym dziełem poświęconym nastoletnim czytelnikom. Co więcej, klasycznego Carda, irytującego pseudofilozoficznymi zagrywkami, znajdziemy tutaj niewiele, a to już zdecydowany plus. Miło jest widzieć, jak autor wyrywa się z narzuconych sobie schematów i próbuje czegoś nowego. Krótko mówiąc: Zaginione Wrota to naprawdę dobry wstęp do nowej serii, oby następne pozycje utrzymały tę lekkość odbioru połączoną z naprawdę świetnym warsztatem pisarza. Jeśli chcecie przeczytać coś młodzieżowego, ale niebędącego ogłupiającym „paranormalem”, to sięgajcie po Zaginione Wrota, a nuż poczujecie potrzebę zagłębienie się w inne światy Orsona Scotta Carda, które choć raz lepsze, raz gorsze, to niosą w sobie coś wyjątkowego. 

Recenzja napisana dla portalu:

Za możliwość przeczytania i zrecenzowania książki dziękuję panu Marcinowi Zwierzchowskiemu z wydawnictwa